Onzichtbare KOPP-problematiek

Had jij ouders met psychische problemen? Dan ben je waarschijnlijk een KOPP/KOV-kind (Kinderen van Ouders met Psychische Problemen en/of Verslaving) en opgegroeid in een onveilige thuissituatie. Hierdoor heb je gedragsmechanismen ontwikkelt, die vroeger nodig waren om te overleven, want als kind ben je afhankelijk van je opvoeders. Maar als volwassene kun je op eigen benen staan, en kunnen deze overlevingsmechanismen juist tot moeilijkheden leiden.

Overlevingsmechanismen

Soms helpen deze overlevingsmechanismen je ook niet als je (eindelijk) in therapie bent. Als KOPP-er ben je rationeel vaak goed onderlegd. Je ratio kon je namelijk wel gebruiken vroeger, maar je gevoelens moest je afsluiten als overlevingsmechanisme. Anders voel je te veel en dat is niet uit te houden. Hierdoor zoek je vaak laat hulp. Want er gaan ook veel dingen goed in je leven, en je kunt eventuele twijfels over jouw functioneren prima ‘wegrationaliseren’.

Door de overlevingsmechanismen kan het zijn dat jouw moeilijkheden niet snel opvallen bij jezelf en/of je omgeving. Juist de meer onduidelijke (en onzichtbare) klachten duiden op KOPP/KOV problematiek. Zoals achterlopen in sociale en emotionele ontwikkeling, je ervaart je leven vaak als onzeker en onstabiel. Grenzen aanvoelen en aangeven gaat je moeilijk af, net als je gevoelens herkennen en/of het maken van een diepgaande connectie met anderen.

Als psycholoog kom ik vaak tegen dat de KOPP-problemen bij een cliënt zijn gemist, ondanks dat iemand al in therapie is geweest. In deze therapie lag de nadruk dan meestal op een depressie, angststoornis of een laag zelfbeeld. De vragen van je therapeut waren misschien niet doortastend genoeg. En de cliënt heeft vaak geen idee… KOPP, wat is dat?

“Hoezo KOPP-problemen, mijn ouders hebben hun best gedaan. Het was ook wel eens gezellig thuis.” Zo wordt de kern gemist: de emotioneel onbeschikbare ouder(s) heeft een open wond achtergelaten. En die wond blijft, als dit onderwerp in therapie niet aan de orde komt.

Zo blijf je zoekende, je ervaart moeilijkheden in je leven. Hoort dat er dan bij? Misschien heb je wel een partner die zegt “Therapie helpt toch niet, waarom probeer je het weer?”. Dat maakt het niet makkelijker op om de stap te zetten.

Zodra duidelijk is wat er speelt kun je gaan werken aan jezelf en je wonden helen middels therapie. Ook ik ben KOPP-er, en ik realiseerde mij dit pas goed, toen ik met eind 20 jaar in therapie ging. Ik weet nog goed hoe opgelucht ik was dat mijn psycholoog het had over een diagnose ‘Chronische stress en trauma’  en geen persoonlijkheidsstoornis. Dat moest er ook nog bijkomen. Ik had hier allemaal niet om gevraagd.

Gedrag overnemen van je opvoeders 

Je bent veel tijd samen met je opvoeders en zij zijn je rolmodellen, dus je neemt hun gedrag en maniertjes over. Dit kunnen ook minder handige trekjes zijn als je een ouder hebt met psychische problemen. Met de juiste therapie kun je daar prima van af komen. En dat is geen quick fix. Iets wat in jaren tijd zo gegroeid is, is niet zomaar weg. Dat laat al zien dat de rekening hoog is als KOPP-er. En wist je dat 1:4 mensen KOPP-er is?

Doordat je zo goed kunt relativeren valt het ook niet snel op dat de rekening hoog is als KOPP-er. Je bent niet gewend om te klagen. Jij gaat door. Je hebt niet om die rekening gevraagd, die krijg je zomaar gepresenteerd. Je kiest je eigen opvoeders niet uit. KOPP-ers hebben vaak veel met verlies te maken, soms van een ouder of naasten, maar ook van hun eigen hoop, dromen en positieve emoties en ook dingen als makkelijk ervaren. Als kers op de taart hebben KOPP-ers een verhoogd risico op het ontwikkelen van psychische stoornissen en/of middelengebruik, en maken ze vaker een scheiding door.

Hoe kun je KOPP-problemen herkennen?

• langdurige burn-out, depressie, angstklachten of gecompliceerde rouw
• moeilijkheden omtrent het aangaan van (intieme) relaties
• moeilijkheden met het voelen en uiten van eigen emoties
• moeite met het aanvoelen van eigen grenzen en het hanteren daarvan
• moeite met het hanteren van in de samenleving gangbare, sociale omgangsvormen

Herken je bovenstaande symptomen? En je bent opgegroeid in een voor jou onveilige thuissituatie? Zoek dan een professional om hier over te praten.